Heb je wel eens van gaslighting gehoord? Hoewel de term bij velen bekend is, is het geen onschuldige datingtrend. Gaslighting is een manipulatieve strategie die de ander onzeker maakt en hun waarde ondermijnt. Vooral in toxische relaties komt gaslighting voor – emotioneel misbruik in plaats van echte liefde. Hier leer je hoe je gaslighting herkent en jezelf bevrijdt uit ongezonde relaties.
WAT IS GASLIGHTING?
In de psychologie is gaslighting een strategie waarbij iemand doelbewust onzeker wordt gemaakt over een langere periode tot ze aan hun eigen waarneming gaan twijfelen. Dit gebeurt met woorden, maar kan ook met bepaalde handelingen. Deze manipulatietactiek werkt als gif: langzaam maar doeltreffend. Uiteindelijk verliezen slachtoffers hun zelfvertrouwen en realiteitszin.
Gaslighting kan bewust of onbewust plaatsvinden, waarbij de term eerder in verband met opzettelijke manipulatie gebruikt wordt. Vooral mensen die onzeker zijn, zijn kwetsbaar voor dit soort emotioneel misbruik, hoewel het iedereen kan overkomen die te maken krijgt met manipulatieve mensen.
Gaslighting komt meestal voor in romantische relaties, maar je kunt het ook tegenkomen bij vrienden, binnen families, op de werkvloer en zelfs in de samenleving en politiek – overal waar mensen communiceren.
WAAR KOMT DE TERM “GASLIGHTING” VANDAAN?
De letterlijke betekenis van gaslighting verwijst eigenlijk naar verlichting met een gaslamp. Klinkt vreemd? Er zit een verhaal achter: een toneelstuk van de Britse toneelschrijver Patrick Hamilton genaamd “Gas Light” uit 1938 en de Amerikaanse verfilmingen ervan uit de jaren 40. Het stuk gaat over een echtpaar waarbij de man door bewuste manipulatie zijn vrouw tot waanzin drijft om haar erfdeel te bemachtigen. Hij gebruikt veel van de hieronder beschreven tactieken. Gaslighting op zijn best. In het stuk is er een happy end – in het echte leven vaak niet…
De term werd veel later algemeen aanvaard en onderdeel van de hedendaagse spreektaal, mede door het baanbrekende boek “The Gaslight Effect” van Dr. Robin Stern, een Amerikaanse psychoanalyticus.
# GEVAARLIJKE TRENDWOORDEN
Wanneer een term als gaslighting in ons alledaagse taalgebruik komt, heeft dat niet altijd alleen maar positieve gevolgen. Als het trendwoord een serieus thema bevat, kan dit door het zorgeloze gebruik snel worden gebagatelliseerd. Het is essentieel om deze woorden niet ongepast en te vaak te gebruiken – niet elke leugen is meteen gaslighting. Andere voorbeelden van dergelijke bagatellisering in de psychologie zijn termen als ‘toxisch’ of ‘trigger’.
GASLIGHTING: DIT ZIJN DE DADERS
Mensen die gaslighting toepassen, zijn niet gebonden aan een specifiek geslacht – iedereen kan een gaslighter worden. Manipulatieve personen hebben vaak een laag zelfbeeld en voelen de behoefte om zichzelf op te blazen door anderen te kleineren. Gaslighters tonen daarnaast weinig tot geen empathie, waardoor het hen niet uitmaakt hoe hun slachtoffers zich voelen.
Gaslighters zijn vaak mensen met een narcistische, psychopathische of sociopathische persoonlijkheidsstoornis. Emotioneel misbruik in relaties wordt vaak gekenmerkt door narcisme en tactieken zoals gaslighting. Hierbij wordt het zelfvertrouwen en de energie van slachtoffers uitgeput, waardoor ze steeds minder kunnen reageren en zich moeilijk kunnen verdedigen.
REDENEN VOOR GASLIGHTING
Er is geen rechtvaardiging om mensen emotioneel te misbruiken via gaslighting. Er zijn echter redenen waarom gaslighters zich zo gedragen:
- Persoonlijkheidskenmerken en stoornissen
- Behoefte aan macht en controle
- Aangeleerd gedrag door eigen ervaringen met manipulatie
- Gebrek aan emotionele volwassenheid (bijvoorbeeld in conflictsituaties)
- Te weinig empathie en reflectie
HOE HERKEN JE GASLIGHTING IN RELATIES?
Gaslighting betekent gerichte manipulatie en het verdraaien van feiten – ook schuld omkeren kan onderdeel zijn van de tactiek. Het doel van gaslighting is dat je steeds meer aan jezelf twijfelt. Over je gevoelens, gedachten en waarnemingen. Aan deze signalen kun je gaslighting herkennen:
- De basis voor gaslighting: vertrouwen in de dader.
- Gaslighting kan lang duren, vaak zelfs jaren.
- Om te voorkomen dat de manipulatie ontdekt wordt, word je systematisch afgesloten van je omgeving.
- Je voelt je emotioneel uitgeput.
- Je bent bang om gek te worden.
- Gaslighters liegen en verdraaien de waarheid.
- Je woorden worden verdraaid of je krijgt woorden in de mond gelegd.
- Gaslighters ontkennen hun eerdere woorden of daden.
- Je wordt getroffen door insinuaties en verzonnen beschuldigingen.
- Gaslighters doen alsof ze om je geven.
- Je wordt vaak verteld dat je overdrijft of te gevoelig bent.
- De schuld voor zijn of haar fouten wordt bij jou gelegd.
- Devaluatie met woorden of daden is onderdeel van gaslighting – mentale en fysieke onzekerheden worden aangewakkerd.
- In seksualiteit kan gaslighting het vergoelijken of omkeren van schuld betekenen, als hij of zij je manipuleert om dingen te doen die je niet wilt.
- Soms krijg je positieve bekrachtiging, wat je hoop geeft dat alles beter wordt.
- Manipulatie van de werkelijkheid is ook mogelijk: Zoals iets verstoppen zodat je denkt dat je het kwijt bent of een fout hebt gemaakt.
Dit heeft sowieso niets te maken met ware liefde. Het moeilijke aan deze manipulatievorm is dat je soms zwart op wit bewijs hebt, maar toch denkt dat je verkeerd zit. De gaslighter zaait zoveel twijfel en vermijdt elke tegenwerping.
WAT ZIJN VOORBEELDEN VAN GASLIGHTING?
Gaslighting kent vele gezichten en gebeurt niet altijd op dezelfde manier. Maar als je een aantal van de volgende uitspraken vaak hoort, moet je alert worden en er vooral met anderen over praten – veel slachtoffers doen dit te laat, omdat ze hun relatie willen beschermen. Zo doorbreek je het isolement en ontneem je de gaslighter macht.
- “Dat heb ik nooit zo gezegd!” “Waarom verzin je dit?”
- “Je houdt niet echt van mij!”
- “Dat is niet zo gebeurd. Je beeldt het je maar in.”
- “Voel je je niet goed? Je komt wat in de war over.”
- “Doe niet altijd zo gevoelig!”
- “Ze willen je alleen maar tegen me opzetten, maar ik hou echt van je!”
- “Als je van me hield, zou je…”
- “Je bent totaal paranoïde.”
- “Waarom zou ik zoiets hebben gezegd of gedaan?”
- “Natuurlijk heb ik het je verteld, je bent het gewoon vergeten.”
- “Ik was niet bij hem of haar; ik had daar geen reden voor.”
- “Ik heb vandaag gewoon geen zin in jou.”
- “Stel je niet aan, het is echt niet zo erg.”
- “Ik voel me nu slecht, en dat komt alleen door jou.”
- “Wil je je echt zo kleden?”
- “Ik hou van je, maar je maakt het zo moeilijk voor me om dat te laten zien.”
- “Je snapt het gewoon niet.”
- “Als je me niet had uitgedaagd, was het niet geëscaleerd.”
- “Je maakt je te veel zorgen, het speelt zich allemaal in je hoofd af.”
- “Ik doe zoveel voor ons, en je waardeert het helemaal niet.”
- “Je kunt echt lastig zijn, dat is niet mijn fout.”
- “Je denkt altijd alleen maar aan jezelf – hoe zit het met mij?”
WAT ZIJN DE EFFECTEN VAN GASLIGHTING?
De voortdurende zelftwijfel, onzekerheden en verdraaide perceptie knagen aan je zelfvertrouwen. Dit veroorzaakt enorme emotionele stress, want je vraagt je constant af wat er met je aan de hand is. Daarnaast ontwikkel je een emotionele afhankelijkheid van de gaslighter.
Gaslighting kan ernstige psychische gevolgen voor het slachtoffer hebben, variërend van depressie en angst tot suïcidale gedachten. Ook psychosomatische klachten kunnen ontstaan. Gaslighting als vorm van emotioneel misbruik maakt je dagelijks leven zwaar en isolement ligt op de loer.
Hoe sterker de verbinding, des te groter de kracht van de manipulatie. En hoe langer je het gaslighting ondergaat, des te moeilijker is het om vrij te komen. Op het moment dat je gaslighting in je relatie opmerkt, is er vaak al veel tijd verstreken en zijn er al grote gevolgen.
IS GASLIGHTING STRAFBAAR?
Hoewel gaslighting als emotioneel misbruik geldt, is het niet per se strafbaar. Meestal is emotioneel misbruik moeilijk aantoonbaar. Ben je slachtoffer, vertrouw je verhaal dan toe aan een vertrouwd persoon. Als gaslighting samen gaat met strafbare feiten, moet dit beslist gemeld worden. Maar het allerbelangrijkste is: Maak dat je daar wegkomt!
DIT KUNNEN SLACHTOFFERS BIJ GASLIGHTING DOEN
Net als in het toneelstuk uit 1938 kan er een happy end zijn – meestal valt dit samen met het beëindigen van de relatie. Heb je een onbestemd gevoel over je partner en herken je gaslighting-signalen? Hou het dan vooral niet voor jezelf en bespreek het met iemand die je vertrouwt.
- Vertrouw op jezelf – luister naar je innerlijke stem en je intuïtie.
- Verzamel bewijs van zijn of haar onwaarheden (zoals screenshots, foto’s, video’s of opnames).
- Houd een dagboek bij of maak aantekeningen die je kunt gebruiken als hij of zij je opnieuw in verwarring brengt.
- Zorg goed voor jezelf en gun jezelf regelmatige zelfzorg om je zelfvertrouwen te versterken.
Ervaar je gaslighting in een relatie, beëindig dan absoluut de relatie. Je hebt nu afstand van de gaslighter nodig – verbreek zo snel mogelijk alle contact om verdere manipulatie te voorkomen. Gaslighting nestelt zich diep in je hoofd en het kan enige tijd duren voordat je je emotioneel kunt losmaken van de gaslighter. De hersenspoeling werkt vaak zo effectief dat hij of zij je makkelijk weer kan overhalen. Wat helpt het beste: Vrienden en familie die van je houden zoals je bent.
MOET IK GASLIGHTING AAN DE KAART STELLEN IN MIJN RELATIE?
Merk je gaslighting op bij je partner, vertel het dan eerst aan iemand die je vertrouwt. Je kunt je vermoedens ook met de gaslighter delen en proberen dit te bespreken, maar dat kan helaas snel lastig worden. Als je vermoeden klopt, zal de persoon nooit toegeven dat hij of zij je manipuleerde. Het tegenovergestelde gebeurt waarschijnlijk: Hij of zij zou dan waarschijnlijk de schuld op je terugkaatsen. “Je bent paranoïde, het zit in je hoofd” en ga zo maar door … In een toxische relatie is ontsnappen vaak de enige oplossing.
Maar niet alles is altijd zwart-wit: In de meeste gevallen wordt gaslighting systematisch toegepast. Toch kan het ook onbewust gebeuren, als een gevolg van aangeleerde gedragspatronen. Dit is een situatie waarin het loont om te praten en samen naar oplossingen te zoeken; een therapie voor de gaslighter kan nuttig zijn.
Hoe merk je het verschil tussen een hopeloze zaak en een kans op verandering? Het is lastig – maar een open en niet gefingeerde bereidheid om te praten van je partner is een goed voorteken. Vraag hier echter zeker advies van buitenaf of nodig misschien iemand anders uit voor het gesprek zodat je de situatie beter kunt inschatten.
PROFESSIONELE HULP INSCHAKELEN
De eerste stap is afstand nemen van de gaslighter. Soms is de emotionele mishandeling zo diepgaand dat je hier niet alleen of met steun van je naasten uitkomt. Om van de aangeleerde patronen en je onzekerheid af te komen, kan therapie een goed hulpmiddel zijn. In ernstige gevallen van gaslighting – zoals in een giftige relatie – zijn er adviescentra die je kunt benaderen.
SAMENVATTING: GASLIGHTING IS EMOTIONEEL MISBRUIK
Modewoorden bedreigen de ernst van dynamieken te vermommen – gaslighting is emotioneel misbruik en geen onschuldige gesprekstactiek. Door manipulatie kunnen betrokkenen ernstige psychische gevolgen ondervinden. Ben je ook slachtoffer van gaslighting? Zoek dan zeker hulp en neem afstand van de manipulator. Vergeet niet: luister naar je gevoel en praat met anderen over je situatie.
The post Gaslighting: wat zit erachter deze term appeared first on Willie Erotisch Blog – Alles over seks, tips en adviezen voor een beter seksleven..
